O projekcie

Podstawowym celem przedstawianego projektu jest analiza roli, jaką odegrały w polskiej transformacji ustrojowej w latach 1989 – 1991 solidarnościowe podmioty polityczne: Obywatelski Klub Parlamentarny, Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność”, Lechu Wałęsie, oraz Komitety Obywatelskie „Solidarność”. Drugim, równie istotnym celem jest pozyskanie i zabezpieczenie dokumentów oraz innych materiałów archiwalnych tych podmiotów politycznych. Zostaną one zdigitalizowane i wykorzystane do stworzenia bazy danych, dostępnej na stworzonej w projekcie stronie internetowej. Zebrane materiały programowe i dokumentacja działalności wyżej wymienionych podmiotów politycznych będą również wykorzystane w pracach badawczych przeprowadzonych w ramach projektu. Końcowym ich rezultatem będą publikacje analityczne, edycja dokumentów źródłowych w postaci serii wydawniczej oraz na stronie internetowej.

Podstawową tezę, która zostanie zweryfikowana w trakcie realizacji projektu, stanowi twierdzenie o kluczowym znaczeniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechu Wałęsie oraz Komitetów Obywatelskich „Solidarność” w procesie przemian ustrojowych w Polsce w latach 1989 – 1991; nie tylko w pełni uczestniczyły one w procesie polskiej transformacji, ale przede wszystkim – w jego inicjowaniu i projektowaniu oraz w czasie jego realizacji. W projekcie przyjęta została następująca cezura czasowa: od wiosny roku 1989 (gdy odbyły się wybory „kontraktowe”, oparte o ordynację ustaloną w podczas negocjacji Okrągłego Stołu) do jesieni 1991 roku (kiedy zostały przeprowadzone pierwsze wolne wybory parlamentarne). Te ramy czasowe określają w Polsce moment początkowy oraz moment zakończenia pierwszego etapu przejścia od ustroju monocentrycznego do demokracji i gospodarki rynkowej. Był to zarazem okres najważniejszy ze względu na to, że powodzenie lub fiasko podjętych wówczas reform ustrojowych determinowało całą przyszłość polskiej transformacji ustrojowej. W tych ramach czasowych miała też miejsce działalność Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechu Wałęsie oraz Komitetów Obywatelskich „Solidarność”. Podstawowym zadaniem w przedstawianym projekcie będzie zatem zbadanie, jak w materiałach programowych oraz dokumentach z działalności tych solidarnościowych podmiotów politycznych w wyżej wskazanych ramach czasowych był zapisany projekt zmian systemowych w Polsce .jak i odzwierciedlony został proces jego realizacji. Kwestia ta nie została wyczerpująco opisana w literaturze przedmiotu. Jedynie nieliczne dokumenty Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechu Wałęsie oraz Komitetów Obywatelskich „Solidarność” zostały opublikowane w całości, większość dostępna jest we fragmentach bądź tylko poprzez omówienia w literaturze przedmiotu. Przedstawiany projekt stanowi zamierzenie wypełnienia tej sfery poznawczej w polskiej nauce.

Rezultatem prac w ramach przedstawianego projektu będzie opracowanie i udostępnienie dla potrzeb poznawczych oraz badawczych materiałów programowych oraz dokumentacji działalności Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność”, Komitetów Obywatelskich i Obywatelskiego Komitetu Parlamentarnego z lat historycznego przełomu (1989 – 1991). Rozpoczęte zostanie publikowanie serii wydawniczej. Jako pierwsze ukażą się trzy pozycje o charakterze źródłowym oraz tom analiz, będący plonem badań przeprowadzonych w trakcie projektu. Otwarta zostanie tematyczna strona internetowa, systematycznie uzupełniana o nowe materiały. Biorąc pod uwagę znaczenie przełomu ustrojowego 1989 roku dla teraźniejszości i przyszłości kraju, dokładne przedstawienie tego okresu na podstawie dokumentów historycznych, uzupełnionych wywiadami z uczestnikami tych wydarzeń, należy uznać za przedsięwzięcie badawcze o znaczeniu wychodzącym poza bezpośrednią przydatność historyczną. W literaturze naukowej (zarówno historycznej, jak politologicznej czy socjologicznej) odczuwalny jest brak tego typu opracowania. Archiwalia Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechu Wałęsie oraz Komitetów Obywatelskich „Solidarność” stanowią unikalne źródło historyczne z okresu przełomu ustrojowego w Polsce. Opublikowanie tych materiałów źródłowych wraz z krytycznym opracowaniem oraz publikacje analityczne wykorzystujące nieznane dotąd dokumenty i relacje historyczne rozszerzy znacząco wiedzę historyczną, politologiczną i socjologiczną na temat polskiej transformacji systemowej, jej przesłanek politycznych i uwarunkowań społecznych. Będzie to zarazem bardzo ważne źródło wiedzy o procesie kształtowania się nowej sceny politycznej, wyłaniania elit demokratycznej Polski oraz budowania społeczeństwa obywatelskiego w latach historycznego przełomu.